به نقل از «مهر»

میراث شوم ملکه انگلیس برای ایرانیان چه بود؟

تاریخ انتشار: ۲۰ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۹۸۹۳۸۹

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل؛ چند روز پیش ملکه الیزابت دوم در سن ۹۶ سالگی درگذشت و این رخداد بهانه‌ای شد تا بسیاری از رسانه‌های ایران به واکاوی رفتار خصمانه انگلیس در قبال کشورمان طی دهه‌ها و سده‌های گذشته بپردازند.

انگلیس در طول جنگ جهانی اول و دوم برای سیطره بر رقبا و پیروی در نبرد، خاک ایران را اشغال و بزرگترین مصیبت‌ها را بر کشورمان تحمیل کرد که «قحطی بزرگ» در جنگ جهانی اول و وضعیتی مشابه آن در جریان جنگ جهانی دوم میراث این تجاوز نظامی بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اما در زمان ملکه الیزابت دوم، انگلیس و متحدان غربی آن در فضای پساجنگ جهانی دوم همواره در امور سیاسی ایران مداخله می‌کردند که کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تحت عنوان عملیات «آژاکس» برجسته‌ترین آن بود. بعد از روی کار آمدن انقلاب اسلامی ایران در بهمن ماه ۱۳۵۷ نیز با تحریک و تطمیع صدام حسین، جنگی تمام عیار را علیه ایران به راه انداختند که ۸ سال طول کشید و متعاقب آن سیلی از تحریم را روانه ایران کردند.

بخشی از این میراث شوم را می‌توان در کتاب «کار کار انگلیسی‌هاست، چرا ایران به ما بی‌اعتماد است؟» به قلم «جک استراو» وزیر امور خارجه اسبق انگلیس خواند. استراو مجموعه عوامل تاریخی که بسترساز بی اعتمادی مقامات و مردم ایران به انگلیس شده از مسائلی چون حمایت لندن از «سلمان رشدی» نگارنده مرتد کتاب «آیات شیطانی» تا دست داشتن این کشور در کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ و حمایت از عراق در جنگ تحمیلی ۸ ساله را گردآوری و بررسی کرده است.

نقش ملکه در کودتای آمریکایی-انگلیسی ۲۸ مرداد

از جمله پرونده‌های مرتبط با ایران که ملکه انگلیس در آن نقش داشته است به کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ (۱۹۵۳ میلادی) برمی گردد. بر اساس مستند «ملکه و کودتا» که این ماه در انگلیس منتشر شد و با استناد به اسناد تازه افشا شده ایالات متحده، ملکه در کودتای سیا-انگلیس در سال ۱۳۳۲ که سرنگونی دولت دموکراتیک ایران را به دنبال داشت، نقش اساسی داشته است. کودتایی که محمدرضا پهلوی را به قدرت بازگرداند و باعث ایجاد بی اعتمادی بین مردم ایران با ایالات متحده و انگلیس از آن زمان شد؛ موضوعی که الهام بخش بسیاری از کتاب‌ها، مستندها و تحقیقات دانشگاهی است.

اما تقریباً هفت دهه بعد، مورخان انگلیس اسناد وزارت امور خارجه را در بایگانی‌های ملی ایالات متحده کشف کرده اند که نشان از پیچیدگی جدید کودتا دارد.

سند اصلی مربوط به فوریه سال ۱۹۵۳ است، یعنی پنج ماه قبل از اینکه جاسوسان انگلیس و ایالات متحده به سرنگونی دولت پارلمانی به رهبری نخست وزیر محمد مصدق کمک کنند. در آن زمان، شاه ایران ثبات نداشت و در بحبوحه مشکلات غوطه ور بود. او به فکر فرار از ایران بود. این اندیشه شاه، نقشه مشترک آمریکا و انگلیس را قبل از اینکه شروع شود، با شکست روبرو می‌کرد.

در تاریخ ۲۷ فوریه، «جان فاستر دالس» وزیر امور خارجه آمریکا یک پیام فوق سری را از سفارت آمریکا در لندن دریافت کرد که حاوی پیام آنتونی ادن، وزیر خارجه انگلیس بود که می‌گفت: دفتر امور خارجه، ظهر امروز ما را از دریافت پیام ادن از ملکه الیزابت آگاه کرد. در این پیام درباره آخرین وضعیت شاه ابراز نگرانی شدید شده و ملکه شدیداً امیدوار است که ما می‌توانیم شرایطی را مهیا کنیم که شاه را از فرار از کشور دلسرد کنیم.

ظاهراً این پیام خارق العاده به نظر می‌رسد، چرا که ملکه الیزابت تلاش دارد که پادشاه دیگری که دوستش هم هست، ثابت قدم باقی بماند. «روری کورماک» استاد روابط بین الملل در دانشگاه «ناتینگهام»، یکی از ۲ محققی است که اسناد را کشف کرده اند. وی گفت: واشنگتن به پیام بریتانیا به عنوان برگ برنده ای به منظور متقاعد کردن شاه برای ماندن در کشور نگاه می‌کرد.

کورماک به «ان بی سی نیوز» گفت: برای آمریکایی‌ها، این عالی است. این مهم است که واشنگتن می‌تواند از کسی استفاده کند که شاه واقعاً به او احترام می‌گذارد. ملکه، رهبر خانواده‌های سلطنتی جهان.

«ریچارد آلدریچ» استاد سیاست و مطالعات بین الملل در دانشگاه «وارویک»، محقق دیگری که اسناد را کشف کرده است، گفت: اگرچه راهی برای دانستن اینکه برداشت شاه از این پیام چه بوده، وجود ندارد، اما نتیجه این بود که شاه به سرعت برنامه‌های خود را برای پرواز از تهران کنار گذاشت.

در مجموع با این کودتا، ملی شدن صنعت نفت به فراموشی سپرده شد و با عقد قرارداد کنسرسیوم، امتیاز نفت ایران در سلطه دول بیگانه قرار گرفت.

به نوشته جک استراو، «اگر اندکی تعمق کنیم خواهیم دید که ایرانیان با هر گرایشی به یاد شما خواهند آورد، این بریتانیا بود که به همراهی آمریکا موجب سقوط دولت دکتر محمد مصدق شد که به صورت دموکراتیک برسر کار آمده بود. کودتا علیه مصدق در سال ۱۳۳۲ رخ داد، اما زخم آن هنوز برای ایرانی‌ها تازه است و انگار همین دیروز اتفاق افتاده است.»

حمایت انگلیس از متجاوز در جنگ تحمیلی

خدمات انگلیس به صدام در جنگ تحمیلی نیز بر کسی پوشیده نیست و در جریان آن ۸ سال، رونق ناگهانی بازار عراق برای صنایع ابزارسازی انگلیس کارساز بود. بر اساس برآورد انجمن فناوری ابزارهای ماشین انگلیس (MTAA) فروش ابزارهای ماشینی این کشور به عراق از ۹.۲ میلیون دلار در ۱۹۸۷ میلادی به ۳۱.۵ میلیون دلار در سال ۱۹۸۸ میلادی افزایش یافت.

از سوی دیگر برخی از کارخانه‌های انگلیسی در پی فروش سلاح به عراق سود سرشاری به دست آوردند و حتی در سال ۱۹۸۸ میلادی فروش این اقلام به یک دوم میلیارد دلار رسید. همزمان، انگلیسی‌ها دفتر خرید ایران در خیابان ویکتوریای لندن را از طریق سازمان‌های اطلاعاتی کنترل کرده و اطلاعات آن را در اختیار عراق قرار می‌دادند.

«دیوید کرن» دیپلمات سابق آمریکا در بغداد می‌گوید: دولت انگلیس تنها چند هفته بعد از آنکه عراق از سلاح شیمیایی در حلبچه استفاده کرد، با اعزام یک وزیر کابینه انگلیس به بغداد اعتبارات بازرگانی داده شده به دولت عراق را دو برابر افزایش داد. مجله تایمز مالی چاپ انگلیس نیز در همین باره می‌نویسد: «یک شرکت انگلیسی مقادیر زیادی گلوله‌های حاوی گازهای سمی چون هنسلین، ترونیات و نیز بمب‌های آتش زا (شبیه بمب‌هایی که آمریکا در ویتنام بکار برد) را به عراق صادر کرد.

حتی در کتاب استراو نیز به حمایت انگلیس از صدام در حمله به ایران اعتراف شده است. او به همسنجی و مقایسه جنگ جهانی دوم و جنگ تحمیلی ۸ ساله عراق با ایران می‌پردازد و تاکید می‌کند که جنگ جهانی دوم، هفتاد سال پیش در سه نسل قبل آغاز شد. معدود بازمانده‌های جنگ الآن بیش از نود سال سن دارند. تجربه، هنوز هویت ملی ما را از آن واقعه توجیه می‌کند و روایت ملی ما نیز از آن جنگ بر همین اساس استوار است.

اما جنگ ایران و عراق واقعه‌ای قدیمی نیست و تنها سه دهه قبل اتفاق افتاده است. تعداد زیادی از عوامل اصلی آن که در جنگ فعال بودند هنوز در فضای سیاسی ایران فعالیت دارند. هزاران نفر از قربانیان آن، هنوز زنده اند و تعداد زیادی از آنها، هنوز از صدمات جنگ رنج می‌برند، بعضی از آنها که در زمان جنگ پسربچه بودند، الان در پنجاه سالگی خود هستند، هنوز کمتر خانواده‌ای در ایران می‌توان یافت که جنگ بر آنها تأثیر نگذاشته باشد و عزیزی را از دست نداده باشند یا خاطره وحشتناک «جنگ شهرها» را به خاطر نیاورند. زمانی که باران موشک‌ها بر تهران و سایر شهرهای بزرگ فرود می‌آمد.

وزیر امور خارجه اسبق انگلیس با بیان اینکه «هدف من روایت جزئیات جنگ نیست»، به مستندات مختلف در این زمینه اشاره و تاکید می‌کند بلکه هدف این است که نشان بدهم ایالات متحده و تقریباً همه کشورها از جمله اتحاد شوروی در کنار عراق بودند. همکاری آنها فریبکارانه و کوتاه مدت بود. فقط دو کشور عرب از ایران حمایت کردند: سوریه و لیبی.

در مجموع با ورق زدن برگ‌های کتاب تاریخ، پرونده سیاه ملکه انگلیس در قبال ایران مرور می‌شود. حتی بعد از جنگ تحمیلی نیز انگلیس همسو با آمریکا سیل تحریم را روانه تهران کرد و با صدور قطعنامه‌های ششگانه ضدایرانی در شورای امنیت سازمان، شدیدترین تنگناها را بر تهران تحمیل کرد؛ روندی که هنوز نیز ادامه دارد و لندن حتی در شرایط نابسامان کنونی که از تبعات اقتصادی بحران اوکراین رنج می‌برد، حاضر به کنار گذاشتن ابزار فرسوده تهدید و تحریم نیست.

کد خبر 5587091

منبع: مهر

کلیدواژه: ایران انگلیس الیزابت دوم روسیه ایالات متحده امریکا اوکراین عراق رژیم صهیونیستی ایران اتحادیه اروپا فلسطین جنگ اوکراین انگلیس کرانه باختری ولادیمیر پوتین سوریه ملکه الیزابت جنگ جهانی دوم ایالات متحده ملکه الیزابت جنگ تحمیلی امور خارجه ۲۸ مرداد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۹۸۹۳۸۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تورهای بازدید نمایشگاه کتاب تهران در دیگر کشورها شوند

به گزارش خبرگزاری مهر، مسلم شجاعی مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: «رویداد» یکی از محصولات اصلی صنعت گردشگری کشورهاست. رویداد از جنس محصولاتی است که انسان محور و تعامل محور است. نمایشگاه کتاب همچون دیگر رویدادها از منظر گردشگری جذاب است.

وی به آمار بازدید نمایشگاه کتاب در سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و افزود:‌ بازدید چند میلیونی از نمایشگاه در ۱۱ روز عددی قابل توجه است. این رویداد برای ما ارزشمند است چرا که کمک می‌کند تا گردشگران خارجی را نیز جلب کنیم.

مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ادامه داد: برخی از کشورهای همسایه و منطقه نظیر عراق، عمان، کویت، بحرین، هند، روسیه، چین و... که برای ما بازار هدف گردشگری هستند، در نمایشگاه کتاب حضور دارند. حضور کشورها به عنوان مهمان ویژه یا جذابیت آثار ناشران ایرانی، باعث می‌شود تا نمایشگاه کتاب تهران به رونق گردشگری خارجی کمک کند.

شجاعی انتشارات میراث فرهنگی را که به صورت تخصصی کتاب منتشر می‌کند، عامل ترویج گردشگری در بستر نمایشگاه کتاب خواند و افزود: در این مجال می‌توان فرصت‌های گردشگری از طریق کتاب را به بازدیدکنندگان خارجی نمایشگاه معرفی کرد. به این ترتیب هم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به توسعه گردشگری از طریق کتاب‌های تخصصی کمک می‌کند و به نوعی زمینه تعامل نمایشگاه کتاب و گردشگری محسوب می‌شود.

وی برگزاری تور بازدید گردشگران خارجی از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را عامل توسعه گردشگری رویداد محور برشمرد و گفت: برای سال‌های آتی برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، می‌توان با همکاری بخش خصوصی تور بازدید گردشگران خارجی از این رویداد را برگزار کرد؛ می‌دانم مردم کشورهایی نظیر تاجیکستان علاقه بسیاری به نمایشگاه کتاب تهران دارند. همینطور کشورهای عرب و فرهیختگان کشورهای فارسی زبان به نمایشگاه کتاب تهران علاقه‌مندند.

مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، افزود: می‌توانیم با برنامه‌ریزی ساده تورهای گردشگران خارجی را در بازه زمانی برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، برگزار کنیم؛ اینطور گردشگران خارجی علاوه بر بازدید از مناطق تاریخی و دیدنی ایران از نمایشگاه کتاب هم بازدید می‌کنند. این یعنی تقاطع‌هایی که نمایشگاه کتاب می‌تواند با صنعت گردشگری کشور ارتباط برقرار کند.

شجاعی با طرح این موضوع که آمار دقیقی از حضور گردشگران خارجی در ادوار گذشته نمایشگاه کتاب تهران در دسترس نیست، گفت:‌ امسال می‌توانیم رصد کنیم و متوجه شویم که چه میزان گردشگر خارجی به نمایشگاه کتاب می‌آیند. دوره‌های قبل حضور تعداد قابل توجهی گردشگر خارجی را در نمایشگاه کتاب شاهد بودم. به جرأت می‌توانم بگویم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بازدید کننده خارجی دارد و بخشی از این بازدیدها از مسیر گردشگری محقق شده است.

وی هماهنگی بین بخشی میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را برای استفاده بیشتر از موقعیت نمایشگاه کتاب تهران برای گردشگری خارجی را مهم خواند و ادامه داد: می‌توان با نگاه فرهنگی به مقوله گردشگری ادبی و گردشگری رویدادمحور منافع اقتصادی برای کشور ایجاد و بخش خصوصی را در این حوزه به خوبی فعال کرد. آنها که به طور حرفه‌ای اصول جذب گردشگر خارجی به کشور را می‌دانند می‌توانند نظر گردشگر خارجی را برای بازدید از نمایشگاه کتاب تهران، جلب کنند.

مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی افزود: می‌توانیم میان معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی و معاونت امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نشست مشترک برگزار کرد. همچنین بخش خصوصی نیز تورهای گردشگری کتاب و گردشگری ادبی و... را فعال کند. می‌توان این مهم را برای دوره‌های بعدی نمایشگاه کتاب ریل‌گذاری کرد. لازم است سیاست جدیدی برای سال‌های آینده درباره این امر مهم اتخاذ کرد.

شجاعی در رابطه با شعار امسال نمایشگاه کتاب با عنوان «بخوانیم و بسازیم» گفت: با کتاب خواندن می‌توان گردشگری ایران را ساخت. من کتاب «در سرزمین مردمان نجیب» را برای مطالعه پیشنهاد می‌کنم؛ این کتاب نوشته هرؤیه روپچیچ، موسیقیدانی از کشور کرواسی است و داستان آن ۲ بار سفر مرد کروات به تمام نقاط ایران را روایت می‌کند. این موسیقیدان حس خود را از هر آنچه در ایران و از مردم ایران دیده توصیف کرده و مهمترین توصیفی که مرد کروات از ایران در ذهنش ثبت شده مهمان نوازی است که به آن معروفیم.

کد خبر 6096279 فاطمه میرزا جعفری